Persmededeling Doel 2020, 19 oktober 2023
Intentieverklaring opmaak Onroerenderfgoedrichtplan Doel en polders Linkerscheldeoever
Waarom een onroerenderfgoedrichtplan?
In het 'Verbond voor de toekomst en leefbaarheid van het ommeland van de haven van
Antwerpen, de polders en Linkerscheldeoever' werden afspraken opgenomen om het
landschap en erfgoed in Doel en de omliggende polders te waarderen. Daarbij is afgesproken
om een erfgoedbeleid uit te werken in de vorm van een onroerenderfgoedrichtplan, waarin
de landschaps- en erfgoedwaarden van de polders op Linkerscheldeoever opgenomen
worden (VLSO 6.1). Het onroerenderfgoedrichtplan zal ook een actieprogramma bevatten.
Het zal dienen als toetsingskader voor de initiatieven waarbij een impact op landschappelijke
en/of erfgoedelementen van de regio verwacht kan worden.
Een onroerenderfgoedrichtplan focust op de opmaak van een geïntegreerde
langetermijnvisie voor een welbepaald thema en/of gebied. Bij de opmaak van een
onroerenderfgoedrichtplan staan samenwerking en participatie met verschillende actoren
en de lokale bevolking centraal. Dit garandeert een geïntegreerde benadering van het
onroerend erfgoed met aansluiting bij diverse andere sectoren die impact hebben op het
erfgoed. Het plan wordt uiteindelijk goedgekeurd door de Vlaamse Regering. Om de
uitvoering van de visie maximaal te concretiseren, kan er ook een actieprogramma worden
opgemaakt met concrete acties van de partners om de gezamenlijke doelstellingen op het
terrein te realiseren. De goedkeuring van het actieprogramma legt de afspraken tussen de
partners vast. Aan het onroerenderfgoedrichtplan zijn geen directe rechtsgevolgen
gekoppeld voor de partners, maar goedkeuring van het actieprogramma resulteert wel in
een formeel engagement van de partners om deze acties uit te voeren binnen vastgestelde
termijnen.
Wat willen we doen?
We willen een toekomstvisie opmaken voor het erfgoed van Doel en omliggende historische
polders met woonkernen en verspreide bewoning in een evenwichtige verhouding tot en
geïntegreerd met landbouw, natuur, wonen, toerisme, haven en Sigmaplan.
De krijtlijnen voor de geïntegreerde langetermijnvisie worden gevormd door de afspraken
die gemaakt zijn in het kader van het Verbond rond landbouw, natuur, erfgoed, landschap,
mobiliteit en het behoud van het dorp Doel en omliggende gehuchten en bewoning. Het
onroerenderfgoedrichtplan beoogt daarbij een doorvertaling van deze principes naar
duidelijke richtlijnen en acties. Zo kan het dienen als toetsingskader voor de initiatieven
waarbij een impact op landschappelijke- en/of erfgoedelementen van de regio verwacht kan
worden. (1) Voor het ruime gebied van het Verbond wordt een visie rond erfgoed uitgewerkt, terwijl het actieprogramma zich beperkt tot het kerngebied van de polders ten noorden van
de haven met name Doelpolder, Prosperpolder, Nieuw- en Oud-Arenbergpolder (zie kaart in
bijlage).
De inhoudelijke basis voor het onroerenderfgoedrichtplan wordt gevormd door de reeds
uitgevoerde studies (Ruraal erfgoed Linkeroever, studie stratenpatroon Doel, vervolgstudies
erfgoed haven, inventaris onroerend erfgoed, landschapsatlas,...), die maximaal zullen
worden gebruikt. Deze gegevens worden aangevuld met een waardering van de bestaande
toestand en waar nodig bijkomend onderzoek.
De toekomstvisie komt tot stand door participatie en overleg met de partners uit het
verbond en andere betrokkenen of geïnteresseerden, hetgeen een meer gedeelde
verantwoordelijkheid over de zorg voor het erfgoed op Linkerscheldeoever wil
teweegbrengen, zowel in beheer als financieel.
Alle voorstellen tot formele beslissing worden eerst aan de klankbordgroep voorgelegd,
alvorens deze op de stuurgroep kunnen worden geagendeerd.
Dit overleg met de verschillende betrokken actoren moet tegen eind 2024 leiden tot een
gedragen visie en actieprogramma over de toekomst van waardevolle landschappelijke
gehelen, landschapselementen, gebouwen en sites met erfgoedwaarde op de
Linkerscheldeoever en de ondersteunende, stimulerende of remediërende maatregelen die
hier uit voortvloeien. In het OERP wordt de impact van deze visie op de eigendommen in
functie van gebruik of herbestemming inzichtelijk gemaakt. Aan het actieprogramma wordt
een financieringsplan gekoppeld met de budgettaire impact en verdeling.
Verder bouwen op het Verbond
Het onroerenderfgoedrichtplan beoogt een verdere uitwerking van de afspraken rond
erfgoed in het Verbond Linkerscheldeoever. In het Verbond is consensus over
havenuitbreiding, waarbij het dorp Doel blijft bestaan. Naast maatregelen voor de
leefbaarheid van de landbouw, natuurcompensatie – en instandhouding en buffering van de
haven, zijn maatregelen afgesproken om het landschap en erfgoed in Doel en omliggende
polders te waarderen. Tevens blijven ook specifieke woonkernen in de polders bestaan en
wordt de leefbaarheid verbeterd.
In het Verbond zijn in de verschillende hoofdstukken specifieke afspraken opgenomen met
betrekking tot landschap en erfgoed , die mee het uitgangspunt vormen voor de visie en
actieprogramma van het onroerenderfgoedrichtplan, met name artikels 1.1.3, 1.2.5, 1.2.6,
1.3.3, 3.1-3.6, 4.3, 4.5,4.7, 4.9, 6.1-6.5. Het Verbond zal daarbij in zijn geheel worden
gerespecteerd, waarbij ook de andere afspraken rond landbouw, natuur, grondenbeleid, het
dorp Doel, woonkernen en -korrels en mobiliteit en de bijhorende bijlagen (2) volwaardig deel uitmaken van het afwegingskader. Er is bij de uitwerking van de visie rond erfgoed en
landschap specifiek aandacht voor de netto-ruimtebalans die is afgesproken tussen
landbouw en natuur (§ 1.1.2). Met betrekking tot Doelpolder Midden worden de principes in
§ 1.2.5 gevolgd:
1.2.5. Partijen erkennen dat er voor Doelpolder Midden nog geen eensgezindheid is,
maar willen via overleg tot een akkoord komen, gebaseerd op volgende principes:
- 1.2.5.1. de gehuchten Ouden Doel en Rapenburg blijven behouden, inclusief
volwaardige toegangsmogelijkheid, ten minste via de Westlangeweg. De toekomst
van de Oostlangeweg wordt verder onderzocht bij het ontwerp van Doelpolder
Midden, maar het minimum is dat deze as zichtbaar blijft in het landschap;
- 1.2.5.2. de Scheldedijk blijft behouden;
- 1.2.5.3. de Doelpolder zal onder estuariene invloed komen (gecontroleerde
gereduceerde getijwerking) via een in- en uitlaatconstructie in de Scheldedijk, als uit
het MER-proces, inclusief een toetsing van de waterkwaliteit van de Schelde volgens
recente inzichten (met name PFAS), blijkt dat dit vanuit milieu-oogpunt aanvaardbaar
is;
- 1.2.5.4. de inrichting van het gebied dient te voldoen aan de natuurdoelstellingen,
maar probeert zo veel mogelijk verregaande ingrepen in het landschap te
vermijden;
- 1.2.5.5. het verdere ontwerp verloopt via een participatief proces, gekoppeld aan de
opstart van een GRUP-procedure;
- 1.2.5.6. de landbouwgronden in de Doelpolder worden behandeld conform art. 1.1.1.
Indien het onroerenderfgoedrichtplan maatregelen voorstelt die invloed hebben op andere
aspecten van het Verbond, zal dat inzichtelijk gemaakt worden.
Bestaande besluitvorming en lopende planvorming
Het onroerenderfgoedrichtplan houdt rekening met de beslissingen genomen door de
Vlaamse regering die betrekking hebben op Linkerscheldeoever, zoals onder meer de
havenuitbreiding, de instandhoudingsdoelstellingen voor natuur (de prioritaire inspanningen
van het S-IHD-besluit), herbevestigde agrarische gebieden,.... Ook wordt rekening gehouden
met reeds goedgekeurde gemeentelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen of
natuurbeheersplannen met impact op het erfgoed. Aan de partners wordt dan ook gevraagd
om deze documenten beschikbaar te stellen voor de ontwerpers van het
onroerenderfgoedrichtplan.
In het kader van de uitvoering van het Verbond zijn reeds verschillende planningsprocessen
opgestart in functie van de havenuitbreiding en -inbreiding, de daaruit voorvloeiende
natuurcompensaties, herontwikkeling Doel, restauratie en herbestemming beschermde
monumenten,... . Om tegenstrijdige visies te voorkomen, wordt tussentijds afgestemd met
deze lopende planvorming om de aanwezige erfgoedwaarden en landschappelijke waarden
mee in de afweging van de maatregelen op te nemen (cf. §6.2 in het Verbond). Voor de
natuurcompensatie van de restgronden haven aan Salegem en Beverse dijk is dit proces
afgerond. Voor ECA is het overleg lopende. Tevens wordt afstemming gezocht met
toekomstig geplande ontwikkelingen in het onderzoeksgebied, zoals de inrichtingsvisie voor
Grote Geule en ommeland of Doelpolder Midden. De timing van deze planningsprocessen is
niet afhankelijk van de goedkeuring van het OERP. Het is wel de betrachting deze processen zoveel mogelijk te laten samensporen. Aan de partners wordt gevraagd om de ontwerpers
en partners van het onroerenderfgoedrichtplan te betrekken bij deze planvorming.
Visie en engagement
Samen werken we aan een toekomst voor het erfgoed op Linkerscheldeoever als
waardevol geïntegreerd onderdeel van de ontwikkeling van haven, natuur, bewoning,
landbouw, toerisme en sigmaplan in navolging van het Verbond. Daarbij koesteren we de
eigen identiteit van de Wase Scheldepolders met hun kenmerkende elementen als een
belangrijke schakel tussen verleden, heden en toekomst van Linkerscheldeoever.
Juridische en financiële impact
De intentieverklaring beoogt in eerste plaats het vastleggen van een duidelijk kader voor de
opmaak van het onroerenderfgoedrichtplan en het bevestigen van het engagement van de
deelnemende partners. Aan de ondertekening van dit document kunnen geen
verbintenissen, verplichtingen of engagementen worden ontleend die buiten de opmaak van
het onroerenderfgoedrichtplan en bijhorend actieprogramma vallen. Er zijn geen financiële
implicaties verbonden aan de ondertekening van deze intentieverklaring. De budgettaire
impact en verdeling van de financiële inspanningen tussen de partners maakt onderdeel uit
van het actieprogramma, dat afzonderlijk en vrijblijvend ter ondertekening zal worden
voorgelegd aan de deelnemende partners.
Partners
- het Vlaamse Gewest, vertegenwoordigd door de Vlaamse Regering, voor wie optreden:
- Jan Jambon, Minister-president van de Vlaamse Regering, Vlaams minister van
Buitenlandse Zaken, Cultuur, Digitalisering en Facilitair Management;
- Matthias Diependaele, Vlaams minister van Financiën en Begroting, Wonen en
Onroerend Erfgoed;
- Lydia Peeters, Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken;
- Zuhal Demir, Vlaams minister van Justitie en Handhaving, Omgeving, Energie en
Toerisme;
- Jo Brouns, Vlaams minister van Economie, Innovatie, Werk, Sociale economie en
Landbouw
- de Gemeente Beveren p.a. Gravenplein 8, 9120 Beveren, vertegenwoordigd door Marc Van
de Vijver, burgemeester en Jo Van Duyse, algemeen directeur;
- De Vlaamse Waterweg NV, nv van publiek recht zoals bepaald in het decreet betreffende
het publiekrechtelijk vormgegeven extern verzelfstandigde agentschap De Vlaamse
Waterweg nv, van 23 december 2016, KBO 0216.173.309, met maatschappelijke zetel te
3500 Hasselt, Havenstraat 44, vertegenwoordigd door Chris Danckaerts, gedelegeerd
bestuurder;
- de Maatschappij voor het haven-, grond- en industrialisatiebeleid van het
Linkerscheldeoevergebied, opdrachthoudende vereniging in de zin van het decreet van 6 juli
2001 houdende de intergemeentelijke samenwerking, KBO 0223.944.690, met
maatschappelijke zetel te 9120 Kallo, Sint-Paulusplein 27, vertegenwoordigd door Boudewijn
Vlegels, voorzitter en Kris Herremans, bestuurder;
- Haven van Antwerpen-Brugge, nv van publiek recht, KBO 0248.399.380, met
maatschappelijke zetel te 2030 Antwerpen, Zaha Hadidplein 1, vertegenwoordigd door
Guy Janssens, Chief Corporate Affairs Officer;
- de Polder van het Land van Waas, ondernemingsnummer 0255.980.129, p.a.
Verheyenplein 11A, 9130 Verrebroek, vertegenwoordigd door Jan Balliauw, dijkgraaf;
- Doel 2020, p.a. Oud Arenberg 111, 9130 Kieldrecht, vertegenwoordigd door Jan Creve en
Denis Malcorps;
- de vzw Erfgoedgemeenschap Doel & Polder, ondernemingsnummer 0631.998.550 p.a.
Zoetenberm 21A, 9130 Kieldrecht, vertegenwoordigd door Johan De Vriendt, voorzitter Raad
van Bestuur;
- vzw Herita, BTW nummer: 0454.452.225, p/a Oude Beurs, 27 , 2000, Antwerpen,
vertegenwoordigd door Matthias Francken, directeur.
- Doelland, p.a. Campus Sint-Lucas Gent, Hoogstraat 51, 9000 Gent, vertegenwoordigd door
Daan De Volder
- Erfpunt, p.a. Regentiestraat 63, 9100 Sint-Niklaas, vertegenwoordigd door Johan Smet,
voorzitter en Filip Baeyens, ondervoorzitter.
(1) Toekomstverbond art. 6.1 § 2
(2) bijlage 1: kaart Linkerscheldeoever volgens het Verbond, bijlage 2: Landbouwgronden in
overheidsbezit voor 1/7/2021; Bijlage 3: Landbouwgronden in overheidsbezit vanaf 1/7/2021-
30/3/2022; bijlage 4: VR 2022 3003 DOC.0398/5 plan van aanpak voor de leegstaande gebouwen in
het poldergebied (cf. §4.9). |