Erfgoedverenigingen en academici uit binnen- en buitenland vragen nieuwe Vlaamse Regering behoud van Doel

11 juli: ook een feestdag voor Vlaams erfgoed?

Dit weekeinde wordt in Vlaanderen 11 juli gevierd. Een moment om stil te staan bij het verleden. Een moment om vooruit te blikken. Dat doen ook tal van erfgoedwerkers. Zij drukken de hoop uit dat de nieuwe Vlaamse Regering de Conventie van Faro (Raad van Europa) wil ondertekenen én daar ook naar zal handelen. Erfgoed een mensenrecht, zegt de Conventie. De ondertekenaars van de Conventie nemen zich voor rekening te houden met het specifieke karakter en de belangen van cultureel erfgoed bij het uittekenen van economische beleid.eze conventie zal niets te vroeg komen. Overal in Vlaanderen staat het erfgoed onder druk: in de Westhoek, rond Zwankendamme, langs het Schipdonkkanaal, in Doel.

Al te vaak werd omwille van economische redenen géén rekening gehouden met landelijk erfgoed. In de onderhandelingsnota van Kris Peeters werd echter expliciet verwezen naar erfgoed als trekker voor toerisme. Erfgoed biedt dan ook economische meerwaarde. Laat ons het voorbeeld nemen van Doel.

Doel heeft enorme troeven. Naast de unieke poldersite met zijn historische gebouwen, heb je de haventjes van Doel en Prosper, de dijkgehuchten, de hoeves, Rubens. Er is de polder met zijn dijken en wijdse landschap tot in Nederland, het Schor den Ouden Doel, het Verdronken Land van Saeftinghe, de forten van Lillo en Liefkenshoek. Dit gebied is een wandel- en fietsparadijs en één van de laatste open ruimtes in Vlaanderen en Nederland van deze grootte. De Scheldedijk is sinds lang een belangrijk zondagsdoel. De overzet Doel-Lillo trekt jaarlijks 60.000 mensen. Samen met Schelde en schorren is de polder een Europees vogelhabitatgebied van betekenis. De samenhang van cultureel, landbouw- en natuurhistorisch erfgoed is dan ook de grootste troef van Doel. Dit alles wordt sinds jaren opgeofferd omwille van een economische kortetermijnvisie. Een visie die door de crisis op een dood spoor blijkt te zitten.

Het fameuze 'beslist beleid' rond Doel is niet zo beslist als het er uitziet. Doel en polder zijn wettelijk woon- en agrarisch gebied met historische waarde. Alles samen, zo'n 50 km2 groot. Bovendien heeft de rechter een verbod uitgevaardigd tegen de afbraak in Doel. Waarom dan nog dit 'beslist beleid' zonder juridische en economische grondslag?

In januari 2009 bezetten activisten het 'Hof ter Walle', een historische boerderij uit de 18e eeuw. De hoeve dreigde te verdwijnen voor de aanleg van een tijdelijk natuurgebied. Dit natuurgebied moet natuurwaarden compenseren, die verdwenen wegens de uitbreiding van de Antwerpse haven. Actie, lobbywerk van de academische wereld en een petitie waarop in 48 uur meer dan 1000 mensen intekenden, deed de Vlaamse regering twijfelen. Er werd een studie besteld bij het Vlaams Instituut voor Onroerend Erfgoed (VIOE). Deze studie wees uit dat het Hof ter Walle van zeer grote erfgoedwaarde is. Naast deze hoeve werden omwille van hun grote erfgoedwaarde trouwens nog eens 15 hoeves geselecteerd in bedreigd gebied. Van de 16 waren er maar 8 opgenomen in de Inventaris voor bouwkundig erfgoed. Samen met VIOE en de academische wereld dringen de ondertekenaars daarom aan op een grondig onderzoek.

Dit moet kaderen in een duurzaam ontwikkelingsplan waarmee alle betrokkenen zich kunnen identificeren. De Erfgoedgemeenschap Doel EGD heeft een eerste aanzet gedaan met het document 'de Hub Doel-Lillo'. Dit document baseert zich op de Conventie van Faro en het Nederlandse beleid waarbij reeds meer dan 10 jaar rekening gehouden wordt met erfgoed in ruimtelijk beleid. Samen met Doel 2020, KunstDoel en 100 erfgoedverenigingen in binnen- en buitenland staat de Erfgoedgemeenschap Doel voor een alternatief dat zachte en harde waarden integreert. De Scheldedorpen Doel en Lillo kunnen de link, de 'hub', zijn tussen de harde waarden van stad en haven en de zachte waarden van de open ruimte van de polder met kleine historische dorpen en natuurlijk, agrarisch en cultureel erfgoed. Zachte waarden en harde waarden vullen elkaar aan en brengen duurzame welvaart in de regio door het aanzwengelen van toerisme en andere toegevoegde waarde in bijvoorbeeld landbouw, wellness, haven- en Scheldetoerisme, kunst-, natuur- en erfgoedbeleving. Een recent boek van Prof. Van Hooydonk 'Soft values of seaports', geschreven voor het Antwerps havenbestuur, bevestigt deze thesis. Van Hooydonk schuift het succesverhaal van Lillo naar voor. De 'hub Doel-Lillo' kan dan alleen maar meerwaarde betekenen. Vooral in het besef dat er maar enkele jobs per hectare worden gerealiseerd met een nieuw dok.

KunstDoel bewijst dat het kan. Deze internationale vereniging maakt van het dorp het eerste museumdorp ter wereld. Wereldberoemde kunstenaars als Tuymans en Pistoletto nemen deel, naast honderden andere.

Wij vragen aan de nieuwe regering Vlaanderen niet 'Doelloos' te maken. Wat is Vlaanderen zonder Doel, zonder een paradijs voor erfgoed, kunst, natuur en mensen - bewoners en bezoekers - op zoek naar rust en lucht in één van de drukste gebieden op deze aarde. Doel biedt Vlaanderen meerwaarde!

Johan De Vriendt, woordvoerder Erfgoedgemeenschap Doel

Deze oproep verscheen in De Standaard van 11 juli 2009 en werd mee ondertekend door academici en erfgoedverenigingen uit heel Europa:

Karel Loeff (Heemschut - NL), Roel During (Universiteit Wageningen - NL), Helene Verreyke (Erasmus Universiteit Rotterdam - NL), L.C.M. Adriaanse (Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland - NL), J. van Zon (Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland - NL), Imranova Aytakin (Protection of historic-cultural and natural heritage Public Control Committee – Azerbeidzjan), Heydar Huseynov (Center of Young Leaders – Azerbeidzjan), Firuza Asadullayeva (Journalists in Extreme Situations - Azerbeidzjan), Novella jafarova (Association for the Protection of Women's Rights in Azerbaijan), Dilara Efendieva (Association for the Protection of Women's Rights in Azerbaijan), Prof. Dr. Bernhard Furrer (Architect – Duitsland), Anna Achiola (Medieval Rose Association - Griekenland), Philipp Breidenbach (Cultuurgemeenschap Borussia - Polen), Prof. dr. Krawczyk-Wasilewska (Universiteit van Lodz – Polen), Sara Crofts (Society for the Protection of Ancient Buildings - UK), Save Tara! (Ierland), Tihana Fabijanic (Ecovast - Kroatië), Biserka Bilusic (Ecovast - Kroatië), Willem Heijbroek (Heemschut Zeeland – NL), Paolo Nardini (Iniziative Demo ETNO Antropoligiche e di storia orale in Toscane - Italië), Daniela Terrile (asbl Il Club del Libro – Italië), El Khouly Wesam Fares Eissa (Tecres co.of Restoration,Venetië – Italië), , Pierre Laconte (Foundation for the Urban Environment - VL), Jan Geudens (Provincie Antwerpen), Geertje Cools (Chiro), Hilde Delange (manager erfgoedpresentatie), Dr. A. linters (erfgoedconsulent), Dr. Ir. P. Van den Bossche (Mechelen), Ir. Mon Reyn (Antwerpen), Jean-Pierre Rondas (Klara), Ferdinand De Bondt (Eresenator), Paul Staes (Eresenator), A. Van der Gucht (Koninklijke Oudheidkundige Kring van het Land van Waas), J.J.B. Kuipers (Zeeuws Archeologisch Archief-NL), , Julien Van Remoortere (auteur), Mirella van den Doel (Rotterdam), Jilles van den Doel (Maassluis), Piet van den Doel (Capelle a / d IJssel), Marjorie van den Doel (Utrecht), Jan Wouter van den Doel (Delfgauw), P. van den Doel (Vlissingen), Huib G. van den Doel Ph. D. (Haarlem), Adriaan van den Doel (Zwanenburg), Johanna en Dehan van den Doel (Johannesburg - Zuid-Afrika), Peter van den Doel (Nederhorst den Berg), Tijl Bossuyt (De Veerman), Bert M. D'hooge (Holmebrug Genootschap - Zandvliet), Dirk Vranken (Antwerps Poesjenellentejater straffen toebak), Frans Thys (Natuurpunt Hobokense Polder), Jean Van Acker (Belgisch-Nederlandse Vereniging Brugge), Erik Rombaut (ABLLO), Gibert Cant (ABLLO), Wim Pas (erfgoedvereniging Eigen Schoon Grimbergen + de Vrienden van de Red Star Line), Michael Pector (Oude Kaasmakerij Passendale), Natuur en Landschap Meetjesland, Regionaal Landschap Meetjesland, Regionaal Landschap Kempen en Maasland, Stadsarchief Mechelen, Stadsarchief en Stedelijke Musea Dendermonde, Stadsarchief Hoogstraaten, Stadsarchief Lokeren, Gemeentearchief Linkebeek, Instituut voor Vlaamse Volkskunst, Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie, De Kaloot (Bossele - NL), Fragezeichen (Sint-Niklaas), Museum van Deinze en Leiestreek, Heemkunde Gouw Antwerpen, Heemkundige vereniging 't Zwin (Brugge), Heemkring De Poemp (Nijlen), Turninum-Volksmuseum (Deurne), SOS Gemeentehuis Niel, Oostendse Verhalen, Abdij 't Park van Heverlee, Abdij van Tongerlo, Abdijmusuem Ten Duinen (Koksijde), Stichting Erfgoed Eisden, 'T Uilekot (Herzele), Toneel De Motoen, Molenecho's, Koninklijke Vereniging voor Natuur-en Stedenschoon, Benegora, Helaba, Ademloos, Geen Streep door de Westhoek, Heemerf Nederkempen (Broechem), Red de Voorkempen, Heemkundige Kring van Belledaal-Affligem, Heemkundige Kring van Elversele, Heemkundige Kring van Merksplas, Heemkundige Kring van Gooik, Heemkundige Kring van Wommelgem, Heemkundige Kring van Mechelen-Walem, Heemkundige Kring van Zoersel, Heemkundige Kring van Beerse, Heemkundige Kring van Liedekerke, Heemkundige Kring van Sint-Gillis-Waas, Heemkundige Kring van Nieuwkerken