Erfgoedgemeenschap Doel

Erfgoed, een mensenrecht ook in Doel

Memorandum van de Erfgoedgemeenschap Doel, 9 februari 2007

In februari 2007 kregen de erfgoedzorgers van Vlaanderen en Nederland het Memorandum van de Erfgoedgemeenschap Doel ter ondertekening aangeboden. Hieronder vindt u een samenvatting. Het hele document kan u hier downloaden in pdf. Ook u kan het ondertekenen en doorsturen aan uw vrienden. Zo bouwen we een internationale erfgoedgemeenschap op om onze strijd te ondersteunen.

De maatschappelijke waarde van erfgoed.

Op zondag 22 april is het Erfgoeddag. Ook het meest bedreigde dorp van Vlaanderen zet zichzelf in het zonnetje. Wij willen aantonen dat erfgoed meer is dan wat relicten uit het verleden. Erfgoed is een levend geheel van bakens in een duurzame leefomgeving, bouwstenen voor een kwaliteitsvol leven. Erfgoed en leefomgeving zijn verweven. Zij bestaan steeds in verhouding tot de mens. Het is de mens die er betekenis aan verleent én ontleent. Erfgoed bepaalt daarom mee onze identiteit en ons welzijn.

Erfgoed en leefomgeving zijn echter veranderlijke gegevens. De economische, sociale, demografische, culturele en ecologische belangen staan daarin soms lijnrecht tegenover elkaar. De noodzaak tot sturing dringt zich op. De ruimte moet duurzaam worden beheerd.

Veranderingsprocessen moeten gestuurd worden door alle actoren, in samenwerking. Met de Conventie van Faro geeft Europa hiervoor een kader.

Conventie van Faro

De Kaderconventie van de Raad van Europa over de bijdrage van cultureel erfgoed aan de samenleving, kortweg de Conventie van Faro (27/10/2005), stipuleert dat erfgoed een mensenrecht is. De conventie roept op rekening te houden met erfgoed bij het uittekenen van economisch beleid. Erfgoed is tevens van belang voor het versterken van de sociale cohesie. De Conventie lanceert daartoe het begrip 'erfgoedgemeenschap', dat is elke groep mensen met een gedeeld belang in een bepaald erfgoed. Ook het 'Nieuwe Charter van Athene' van de internationale belangengroep van ruimtelijke planners wil respect voor erfgoed. De Verklaring van Portoroz geeft daarenboven aan erfgoedverenigingen de mogelijkheid medezeggingschap op te eisen.

Afbraakpolitiek in Doel

Het beleid rond Doel getuigt van weinig respect en visie. Uitbreiding van de haven is economisch niet haalbaar. Sinds de schorsing van de 2de Gewestplanwijziging door het Arrest van de Raad van State van 30/07/2002 is Doel nog steeds woon- en landbouwgebied, zoals vastgelegd door het Gewestplan van 7/11/1978.

De overheid heeft na het verwerven van de woningen en hoeves te Doel er alles aan gedaan om die gebouwen vrij te geven voor verval en plundering en besluit nu tot afbraak. Het gevolg is dat méér dan de helft van de woningen -die in der 'minne' aangekocht zijn door het Vlaams Gewest- met de grond gelijk zullen gemaakt worden. Deze politiek kan men geen opruimactie van krotten noemen, zoals men laat uitschijnen naar de buitenwereld. Dit is een ongekende kapitaalvernietiging van patrimonium. Alleen al om de huizen te verwerven is 40 miljoen € uitgegeven. En waartoe? Een nieuw dok komt er niet! Toch besliste op 23 maart de Vlaamse regering een 'uitdoofbeleid' te voeren inzake Doel.

Erfgoed in Doel

Doel en polder zijn erfgoedkundig van enorme waarde. In de Inventaris van het bouwkundig erfgoed zijn 65 gebouwen opgenomen. Er zijn er reeds 8 gesloopt. Erfgoed in Doel beperkt zich niet alleen tot gebouwen. Het dorp is de enige poldersite in ons land. Het stratenplan in de vorm van een dambord is niet veranderd sinds de aanleg in 1613. Het 17de eeuwse Hooghuis is een beschermd monument, zoals ook de molen, de oudste stenen molen van het land (1611). De kerk is nog maar pas gerestaureerd.

Typisch zijn ook het haventje, de Scheldedijk, de polder, Ouden Doel, Prosperpolder, de monumentale hoeves, de sporen van de aanwezigheid van Rubens en Jan Brant. Tot in de 18de eeuw was Doel een eiland in de geïnundeerde landen. Daaraan herinneren nog het Schor den Ouden Doel en het Verdronken Land van Saeftinghe. Lange tijd was Doel een politiek en religieus curiosum waarvan men niet wist wie het toeviel: de Staatse of de Spaanse (later de Oostenrijkse) Nederlanden.

De polder van Doel vormt één van de rijkste landbouwgronden van Europa. Samen met Schelde en schorren is het een Europees vogelhabitatgebied van betekenis. Het dorp herbergt een grote populatie huis- en boerenzwaluwen, cultuurvogels bij uitstek. Natuur- en cultuurhistorisch erfgoed zijn in Doel verweven. Doel heeft een bewogen oorlogsgeschiedenis: de Tachtigjarige oorlog, de Oostenrijkse en de Napoleontische tijd, 1830, WOI en II hebben hun sporen achtergelaten in het dorp, maar Doel heeft alle watersnood- en oorlogsrampen overleefd.

Erfgoedgemeenschap Doel: een programma

Het dorp is ook een leefgemeenschap. De nieuwe en oude bewoners en de tienduizenden bezoekers en vrienden van Doel vormen een erfgoedgemeenschap van belang waarmee volgens de Conventie van Faro omzichtig moet worden omgesprongen. De erfgoedgemeenschap Doel is een internationale gemeenschap - iedereen kan toetreden - en ageert voor een partnerschap met de overheid om de toekomst van de streek veilig te stellen. Duurzaamheid en levenskwaliteit staan daarin voorop.

Dit vergt een onmiddellijke stopzetting van de afbraakwerken en het opmaken van een biografie van de streek, waarin alle synergieën en tegenstellingen zijn opgenomen en waaruit een duurzaam ontwikkelingsplan moet groeien waar alle betrokkenen zich mee kunnen identificeren. Meer info in onze documentatiebank.

Natuur en Landschap Meetjesland, Stadsarchief Mechelen, Instituut voor Vlaamse Volkskunst, Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie, De Kaloot (Bossele NL), Fragezeichen (Sint-Niklaas), Museum Deinze en Leiestreek, Regionaal Landschap Meetjesland, Heemkunde Gouw Antwerpen, Werkgroep Hagal, Heemkundige vereniging 't Zwin, Oostendse Verhalen, Abdij 't Park van Heverlee, Abdij van Tongerlo, Stichting Erfgoed Eisden, 't Uilekot (Herzele), Toneel De Motoen, Molenecho's, Benegora, A9ANeen, Heemerf Nederkempen (Broechem), Heemkundige Kring van Belledaal-Affligem, Elversele, Merksplas, Gooik, Wommelgem, Zoersel, Beerse, Liedekerke, Sint-Gillis-Waas en Nieuwkerken, Dr. M. Goethals (Meise), L. Versteylen, M. Braem (Kapellen), A. Linters, dr. ir. P. Van den Bossche (Mechelen), ), L. Sohl, C. Demeester (Melsele), , Drs. R. During, Universiteit Wageningen, Leerstoel Landuse Planning, Belvedère Leerstoel, A. Van der Gucht, Koninklijke Oudheidkundige Kring van het Land van Waas

Teken mee dit memorandum, stuur een mail naar Erfgoedgemeenschap-Doel@hotmail.com met je naam, adres, telefoon, e-mail en eventueel de naam van je vereniging. We houden je op de hoogte! Stuur dit bericht door naar vrienden.

NIEUWSOVERZICHT